Przedstawiamy Instytut Karlowe Wary

Założyciele • 20 września 2025 r.


Już od czasów starożytnych, filozofia świata Zachodu obracała się wokół zadziwiającego pytania o podtrzymanie bytu całości mimo podziału na partykularne części. Rezultatem tej refleksji jest pewna zastanawiająca, romantyczna w swojej istocie, ironia: przez samo powtarzanie niekończących się permutacji okoliczności, samo pytanie uzyskało status przewyższający poszczególne całości i części których dotyczyło i wzniosło się ponad przemijające warunki które motywowały jego postawienie. To, co możemy określić jako pragnienie transcendencji jest nierozwiązywalnym węzłem który trzyma rozwinięte żagle cywilizacji Zachodu. “Najpewniejszym ogólnym opisem filozoficznej tradycji Europy jest podsumowanie jej jako serii przypisów do Platona”, cytując utarte już powiedzenie Whiteheada.

Współczesny uniwersytet opiera się na zasadzie rozdzielenia studium humanistycznego na poszczególne dyscypliny, a jego misją jest badanie rozumiane jako niekończące się wydobywanie nowych odkryć w coraz bardziej niszowych domenach doświadczenia kulturowego, zatrzymując się jedynie na chwilę by wpisać nowe odkrycia w już istniejący corpus dorobku naukowego. W klasycznej teorii paradygmatów Kuhna brakuje podkreślenia, że sam uniwersytet we współczesnym rozumieniu i zawarta w nim koncepcja nauki same w sobie stanowią odrębne paradygmaty, które całkowicie zdominowały nowożytną epistemologię. W dzisiejszych czasach jasne staje się jednak, że korzyści współczesnego pędu do specjalizacji coraz bardziej bledną w stosunku do kosztów, a podzielona struktura nauki nie sprzyja przełomowemu rozwojowi myśli, przynajmniej w dziedzinach humanistycznych. Poszczególne części zatomizowanego uniwersytetu dezintegrują się jeszcze bardziej, a nasze czasy wołają o nowy przełom - zwrot w stronę koncepcji dobrze znanych, a jednak dziś jakby tchnących nową świeżością. 

Nasza inicjatywa to mały wkład w ten zwrot ku holistycznie pojmowanej koncepcji nauk humanistycznych, napędzanych odwiecznymi pytaniami i zasadami, przez które nasz Instytut pragnie dążyć do odnowienia nauk społecznych i humanistycznych jako zintegrowanej całości, w której poszukiwania prawdy o świecie odbywać się będą w prawdziwym duchu wolności akademickiej i bez nadmiernego przywiązania do aktualnie dominujących paradygmatów. 

Nasz międzynarodowy i interdyscyplinarny Instytut Nauk Społecznych pragnie stać się pośrednikiem w rewitalizacji podejścia naukowego, dokładając swoją cegiełkę do wielowiekowej tradycji współpracy akademickiej między ośrodkami Europy Środkowej, stawiamy przed sobą ambitne zadanie kształtowania przyszłych pokoleń myślicieli, liderów i akademików. Chcemy szukać dziś nowych paradygmatów odpowiednich dla przyszłości Europy, w naszych poszukiwaniach dążąc do umieszczenia historii regionu w kontekście europejskim i światowym. 

Nasze cele realizować będziemy wspierając szereg inicjatyw: badań akademickich, konferencji i wykładów, a także publikacji naukowych oraz wspierania wymiany myśli i bezpośredniego kształcenia młodych pokoleń w naszym regionie. Stałą formą naszego zaangażowania w debatę publiczną będzie dziennik online Carlsbad Considerations służący wolnej wymianie myśli między zaangażowanymi badaczami nauk społecznych Europy i świata Zachodu i udostępnieniu publicystyki jak najszerszej, wielojęzycznej publiczności. 

Zapraszamy do zapoznania się z naszą stroną internetową pod adresem carlsbadinstitute.org.

Dr. Martin Hähnel, Dyrektor Instytutu 
Christopher Gadsby
Seweryn Górecki
A.W. Taubenberger